Het invoeren van een nieuwe tool, zoals een digitaal portfolio, vraagt om een zorgvuldige aanpak. Maar zelfs als je alles ‘volgens het boekje’ doet – zoals het betrekken van collega’s, een stapsgewijze invoering en goede ondersteuning – kan een implementatieproces vastlopen. Er ontstaat een kloof: sommige docenten omarmen de verandering snel, terwijl anderen meer tijd nodig hebben om zich aan te passen. Wat doe je dan? Doorgaan of vertragen?

Het inzetten van een digitaal portfolio in scholen betekent een verandering in het onderwijsproces. Docenten moeten een nieuwe manier van werken omarmen, wat ook inhoudt dat ze een oude werkwijze moeten loslaten. Dit loslaten kan enige weerstand oproepen. Ardon en Van der Zwan benadrukken in het boek “Wat speelt hier: laat de onderstroom spreken” dat wat je negeert, juist sterker wordt. Met andere woorden: als je weerstand niet erkent en gewoon doorgaat, kan die weerstand de overhand nemen. Een veranderproces komt tot stilstand als de zogenoemde onderstroom – onderliggende emoties, overtuigingen en spanningen – niet wordt herkend en aangepakt.

Om de onderstroom te benutten en weerstand te buigen naar beweging, is het belangrijk om gericht actie te ondernemen. Hier zijn vijf voorbeelden van acties die je kunt toepassen om verandering te stimuleren:

1. Erken gevoelens van weerstand

Verandering betekent ook afscheid nemen van de oude werkwijze. Normaliseer dat dit gevoelens van verlies of weerstand kan oproepen. Geef ruimte voor twijfels en zoek samen naar kansen.

2. Waardeer het oude

Sta stil bij wat de oude werkwijze goed maakte en wat het heeft opgeleverd. Laat vervolgens zien hoe sterke punten uit de oude werkwijze terugkomen in de nieuwe aanpak. Bijvoorbeeld: Als persoonlijke aandacht belangrijk was, vertel hoe dit in het digitale portfolio blijft bestaan.

3. Maak een frisse start

Organiseer een symbolische start, zoals een kick-off of een gezamenlijke training. Een klein gebaar, zoals iets lekkers of een kleine attentie, kan helpen om de nieuwe start te markeren.

4. Introduceer routines

Zorg voor vaste momenten om de nieuwe tool te gebruiken. Biedt ruimte in de jaarplanning om stil te staan bij het portfolio en hieraan te werken. Bijvoorbeeld met inloopspreekuren of werksessies. Dit geeft houvast.

5. vier successen

Deel positieve ervaringen en mijlpalen, zoals een collega die vertelt hoe het portfolio bijdraagt in de lespraktijk of leerlingen die hun portfolio presenteren. Dit versterkt het gevoel van gezamenlijk succes.

Door niet alleen aandacht te hebben voor praktische stappen, maar ook voor de onderliggende emoties en overtuigingen, maak je van weerstand een kracht die de verandering juist kan versterken. Op die manier creëer je beweging en een succesvolle implementatie die echt wordt gedragen door het team.

Geschreven door: Anne-Wil Abrahamse